طبیعتا در کشور ما هم چالش مسکن یک معضل بزرگ برای خانواده‌ها است؛ به ویژه برای پایتخت‌نشینان و ساکنان کلانشهرهایی که به سرعت در حال رشد هستند گزینه مسکن مقرون به صرفه نه تنها برای خرید بلکه برای اجاره هم کمر مردم را خم کرده است.
اجاره‌بهای مسکن به طرز نگران‌کننده‌ای بالا رفته و حالا پدیده‌های جدید و اشکال تازه‌ای از زندگی در حال رخ نمودن است؛ از رانده‌شدن به حاشیه شهرها گرفته تا روی آوردن به زندگی در کانکس.
زندگی در کانکس
در حاشیه بزرگراه آزادگان ردیف به ردیف خانه‌هایی رنگارنگ با سقف‌های کوتاه و بلند، یک‌طبقه و دوبلکس، سوئیت‌دار و یک‌خوابه تا چندخوابه، قد علم کرده‌اند. خانه‌هایی که مشتریان آنها را می‌خرند و از همان حاشیه بزرگراه بلندش می‌کنند و با خود می‌برند. کیومرث راست خانی، یکی از تولیدکنندگان کانکس‌های مسکونی در این‌باره می‌گوید: «مشتریان من کسانی هستند که می‌خواهند در این خانه‌ها زندگی کنند.»
قیمت مصالح و مشکلات مجوز گرفتن برای ساخت و ساز در چند سال اخیر افزایش یافته؛ حالا برخی از خانواده‌ها به این فکر افتاده‌اند که در کانکس‌های مسکونی زندگی کنند. به خصوص آنهایی که در حاشیه شهر زمینی دارند یا پشت بام خانه‌هایشان قابل استفاده است، مشتری کانکس‌های مسکونی هستند.
اینها تجربه‌ای است که تولیدکنندگان و فروشندگان کانکس از مشتریان‌شان به دست آورده‌اند. اگر چه از نظر اتحادیه مشاوران املاک نصب کانکس مسکونی در پشت بام، حیاط و به‌طور کلی تمامی فضاهای مشاع ساختمان‌ها ممنوع است، اما با این حال برخی از مالکان ساختمان‌ها، مشتریان کانکس‌ها هستند.
آنها کانکس‌های مسکونی را در حیاط یا پشت بام خانه‌هایشان قرار می‌دهند و آنها را به دانشجویان و زوج‌های جوان که توان مالی بالایی ندارند با قیمت‌های کمتری نسبت به اجاره‌بهای مسکن، اجاره می‌دهند. این یک روش کسب درآمد از پدیده جدید کانکس‌نشینی است.
راست خانی در ادامه می‌گوید که هشت سال پیش برای مدرسه‌ای در شهرک غرب پروژه ساخت کلاس‌های کانکسی را روی پشت بام آن اجرا کرده است: «این مدرسه سه طبقه بود و می‌خواستند یک طبقه دیگر به ساختمان‌شان اضافه کنند، اما چون شهرداری مجوز نمی‌داد، مجبور شدند به سازه کانکس روی بیاورند. ما هم برایشان یک اتاق آزمایشگاه و یک کلاس درس کانکسی ساختیم.»
قیمت تعیین‌کننده است
اگر چند سال پیش سراغ فروشندگان کانکس‌های مسکونی می‌رفتید، آنها به شما خانه‌هایی را نشان می‌دادند که قیمت‌شان بین متری ٣٠٠ تا ٩٠٠ هزار تومان بود. اما حالا با افزایش قیمت دلار، این خانه‌ها از متری ۴ تا ۶ میلیون برآورد می‌شود. با این حساب، یک کانکس مسکونی ١٠٠ متری بین ۴٠٠ تا ۶٠٠ میلیون تومان به فروش می‌رسد.
مردای یکی دیگر از فروشندگان کانکس در حاشیه بزرگراه آزادگان می‌گوید: «کانکس‌ها سند مالکیت ندارند، به همین دلیل بانک‌ها قبول نمی‌کنند که با تولیدکنندگان همکاری کنند تا خریداران بتوانند برای خرید کانکس وام بگیرند. به هر حال، با وضعیت اقتصادی الان، هرچند که قیمت کانکس‌ها بسیار ارزان‌تر از ساخت و ساز است، اما به هر حال اغلب مشتریان ما قدرت پرداخت نقدی ندارند. ای کاش از طرف ارگان یا بانکی حمایت می‌شدیم تا مردم برای خرید خانه‌های کانکسی بتوانند از بانک‌ها وام بگیرند.»
تمرکز روی راه حل یا مشکل؟
با همه مشکلات و معضلات اقتصادی که در سال‌های اخیر گریبان قشر متوسط و پایین‌تر جامعه را گرفته هنوز هم هیچ راه حل ساده‌ای برای مقرون به صرفه بودن مسکن وجود ندارد. پدیده فقر مسکن یا همان بدمسکنی که کارشناسان زیادی در سال‌های اخیر آن را ناشی از تحولات اقتصادی، گسترش فقر و رشد تورم می‌دانند حالا نسبت به گذشته افزایش هم پیدا کرده است. فروشندگان و تولیدکنندگان کانکس‌ها که از نزدیک با مشتری کانکس‌ها در ارتباط هستند و نیازهایشان را می‌دانند به خوبی از پدیده کانکس‌نشین‌ها باخبر هستند.
آنها می‌گویند که هر چند قیمت این کانکس‌ها نسبت به خرید خانه بسیار ارزان‌تر است، اما باز هم بسیاری از مشتریان‌شان قدرت خرید نقد ندارند و ترجیح می‌دهند که این خانه‌ها را هم به صورت اقساطی بخرند. اما بانک‌ها و سازمان‌های مختلف از کارشان حمایتی نمی‌کنند.
راست خانی در این‌باره می‌گوید: «با اینکه برای ساخت کانکس‌ها از لوازم و متریال صددرصد ایرانی استفاده می‌شود و به هر حال این سازه‌ها هم جزوی از تولید ملی به حساب می‌آیند، اما صنف ما یعنی تولیدکنندگان سازه‌های از پیش‌ساخته و تولیدی‌های کانکس، هیچ حمایتی از طرف سازمان‌ها و بانک‌ها نمی‌شوند. به هر حال، کانکس‌نشینی پدیده‌ای است که به خاطر وضعیت اقتصادی به وجود آمده و در شرایط کنونی اجاره، زندگی‌کردن در آنها برای بعضی از خانواده‌های کم‌درآمد یک راه حل به حساب می‌آید. برای همین با وجود اینکه نسبت به سال‌های گذشته قیمت‌شان افزایش هم داشته، اما هر چه زمان به جلو می‌رود، متقاضیانش بیشتر شده‌اند.»
آیا زاغه‌نشینی تبدیل به کانکس‌نشینی خواهد شد؟
هرچند تا به امروز تنها چند رسانه به صورت جسته و گریخته از پدیده کانکس‌نشینی گزارش داده‌اند، اما با افزایش قیمت‌های بعضا نجومی خانه در کلانشهرها، برخی از مردم ناچار به زندگی در سازه‌های از پیش ساخته‌شده هستند. خانه‌هایی که اگر چه در برابر زلزله مقاوم هستند و قیمت‌شان از خرید یا اجاره خانه کمتر است و حتی خیلی سریع‌تر از ساختن یک بنا با مصالح، ساخته می‌شوند، اما این سکه دو رو دارد.
یک طرف ماجرا پدیده‌ای نوظهور است که به نوعی، زاغه‌نشینی مدرن‌تر را نشان می‌دهد و از طرف دیگر ادامه این روند چهره جدیدی از فقر و حاشیه‌نشینی را به نمایش می‌گذارد که اگر فکری به حال آن نشود، این پدیده در سال‌های آینده با رشد فزاینده‌تری روبه‌رو خواهد شد.
ارتباط در واتساپ