به گزارش اخبار ساختمان، ماجرایی که هر سال تقریباً از اردیبهشت ماه چالشی برای مستأجران شروع می شود تا کفش آهنین به پا کنند به جنگ قیمت های نجومی بی منطقی می روند که سیرصعودی دارند و هیچ خیالی برای توقف حتی به اندازه یک تنفس کوتاه هم ندارند.

اما راه دور نرویم، تا همین چد وقت پیش و سال اولیه قرن گذشته پیدا کردن یک خانه خوب در تهران کار سخت و پیچیده ای نبود. کافی بود در هر محله یک آشنا دوست یا فامیلی داشتید تا در کمترین زمان ممکن بهترین خانه برای زندگی نصیب شود و شاید به همین دلیل بود که به اجاره نشینی و خانه به دوشی لقب خوش نشینی را می دادند.

در تهران قدیم، قرن سیزدهم ۱۲ هزار و ۴۳۰ خانه شخصی موجود بود که هریک از آنها به طور متوسط ۹ اتاق داشت. هفت هزار و ۲۰۰ خانه اجاره ای که به هریک به‌طور تقریبی هشت اتاق می رسید و به‌طور متوسط ۱۰ نفر در هر خانه زندگی می کردند. از این تعداد ۱۲۴ هزار و ۳۰۰ نفر در خانه های شخصی، ساکن و ۷۲ هزار نفر اجاره نشین بوده اند.

در واقع این آمار نشان می دهد کمتر از نصف جمعیت شهر اجاره نشینان و نصف بیشتر آن صاحبخانه بودند اما با این اوصاف برای همان جماعت مستأجر تأمین مسکن کار چندان دشواری نبود.

پرداخت اجاره به موقع واجب تر از نان شب

در تهران قدیم هر فرد با هر مبلغ و اجاره ای می توانست به خانه یا اتاق مورد نظر خود در هر نقطه از شهر بدون هیچ مانعی دست یابد. برای اجاره خانه هم هیچ نیازی به ودیعه، وثیقه، ضامن و سندی نبود. اینکه اعضای خانواده و بچه ها چه تعداد باشند موضوع چندان مهمی نبود.

در واقع پرجمعیت بودن خانواده مشکل مستأجر بود که راحت تر یا سخت تر زندگی کند. صاحبخانه ها هم هیچ نگرانی از سر و صدا و شلوغی و خرابی و خط و میخ کشیدن بچه‌ها روی در و دیوار نداشتند. اگر مدت اجاره قید شده بود رأس آن مدت مستأجر ملک را تخلیه می کرد و تحویل صاحبخانه می داد. مستأجران پرداخت اجاره خانه سر وقت را واجب تر از نان شب می دانستند. چون معتقد بودند که صاحبخانه باید رضایت داشته باشد تا بتوانند در خانه‌اش نماز بخواند.

معاف از پرداخت اجاره بخش های اضافه

بعد از شرایط و نحوه اجاره کردن خانه نوبت به مبلغ اجاره می رسید؛ مبلغی که خوشبختانه چندان وابسته به ارزش و قیمت ملک، محله و نوسانات بازار نبود. اجاره های خانه های دربست از ماهی یک تا ۲ تومان، ۲۵ قران برای یک خانه سه، چهار اتاقه بود. اجاره یک اتاق و صندوقخانه بین سه تا هشت قران و بهترین آن ۹ قران بود. گاهی اوقات حتی زیرزمین و انبار و نیمچه اتاقی هم به‌عنوان ضمیمه از ملک نصیبشان می شد.

البته بعضی ها از پرداخت همان مختصر اجاره اتاق هم معاف می‌شدند و خانه را دربست اجاره می‌کردند و اتاق را اجاره می دادند و بعضی اوقات هم علاوه بر بی‌اجاره شدن اتاق خودشان، مبلغی هم نصیبشان می‌شد.

مستأجرانی هم که دنبال اجاره یک اتاق بودند در کوچه ها دوره می افتادند و در خانه ها را به صدا درمی آوردند که «مستأجر نمی‌خواهید؟» یا «اتاق خالی دارید؟» تا بالاخره یک نفر قبول کند که خانه اش را به شخص متقاضی خانه اجاره دهد. البته این پاسخ رد دادن به مستأجر نه از سر ترس و نشناخته بودنش بلکه بیشتر به این دلیل بود که واقعاً اتاق خالی نداشتند. چون بسیاری از صاحبخانه‌ها معتقد بودند که سر پناه به کسی دادن علاوه بر عملی انسانی، ثواب اخروی هم دارد و اعتقاد دیگرشان این بود که «خانه پر از دشمن باشد» اما خالی نباشد.